بی حسی به از دست دادن جزئی یا کامل حس اشاره دارد و می‌تواند نشانه ای از اختلال در عملکرد سیستم عصبی باشد. افراد مبتلا به بی‌حسی ممکن است نتوانند لمس شدن، درد، دما یا لرزش را احساس کنند یا نتوانند قسمت‌هایی از بدن خود را کنترل کرده و به درستی تکان دهند. وقتی افراد نمی‌دانند اعضای بدنشان کجاست و نتوانند آنها را کنترل کنند، برای ایجاد تعادل و هماهنگی با مشکل مواجه می شوند.
بی‌حسی دارای احساسات غیرطبیعی مانند گزگز، سوزن سوزن شدن یا احساس ضعف یا فلج شدن اندام هستند. وجود علائم دیگر بستگی به این دارد که چه چیزی باعث بی‌حسی شده است.
اگر بی حسی برای مدت طولانی به خصوص در پاها وجود داشته باشد، می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات دیگری شود. افراد ممکن است در راه رفتن و رانندگی مشکل داشته باشند و حتی احتمال افتادن آنها بیشتر است. افراد دارای بی حسی اندام ممکن است متوجه عفونت، زخم و جراحات نشوند زیرا نمی‌توانند درد را هم حس کنند.
علل بی‌حسی اندام ها
بی‌حسی زمانی ایجاد میشود که یک قسمت از مسیر حس، معمولاً به دلیل یک اختلال یا مصرف دارو، نادرست عمل کند. بسیاری از شرایط می‌توانند به طرق مختلف باعث بی حسی شوند. مثلاً:
- کاهش یا مسدود کردن خون رسانی به اعصاب در بدن در نتیجه سکته مغزی
- آسیب بخشی از مسیر حس، که ممکن است ناشی از صدمات یا اختلالات ارثی باشد که بر اعصاب تأثیر می گذارد
- روی بخشی از مسیر فشار وارد شود
- عصب را آلوده شوند مانند جذام، عفونت HIV یا بیماری لایم
- ایجاد ناهنجاری های متابولیک، که ممکن است در دیابت، کمبود ویتامین B12، یا مسمومیت ناشی از فلزات سنگین (مانند سرب) یا سموم دیگر یا در هنگام استفاده از داروهای شیمی درمانی رخ دهد
فشار بر قسمت‌های مختلف مسیر، بسته به اینکه کدام قسمت از مسیر تحت تأثیر قرار گرفته است، دلایل مختلفی دارد مانند موارد زیر:
- فشار بر روی اعصاب: تکرار حرکات خاص به طور مکرر، ایجاد تورم، مانند سندرم تونل کارپال، یا ماندن بیش از حد در یک وضعیت، مانند زمانی که افراد برای مدت طولانی با پاهای روی هم می‌نشینند.
- فشار روی ریشه‌های عصبی نخاعی: پارگی یا فتق دیسک در ستون فقرات، آرتروز یا تنگ شدن مجرای نخاع (تنگی نخاع)
- فشار بر نخاع: تومور، جراحت، یا یک پاکت خون (هماتوم) یا چرک (آبسه) در نزدیکی نخاع
علائم هشدار دهنده بی‌حسی اندام ها
در افراد مبتلا به بی حسی، علائم زیر باعث نگرانی است:
- بی حسی که به طور ناگهانی شروع میشود (در عرض چند دقیقه یا چند ساعت)
- ضعفی که به طور ناگهانی یا سریع (در چند ساعت یا چند روز) شروع میشود
- بی حسی یا ضعفی که به سرعت در بدن پخش میشود و قسمت های بیشتری از بدن را درگیر می‌کند
- دشواری در تنفس
- بی‌حسی در ران‌ها، باسن، اندام تناسلی و ناحیه بین آنها (ناحیه زین) و از دست دادن کنترل مثانه و روده (بی اختیاری)
- بی حسی در هر دو طرف زیر سطح مشخصی از بدن (مانند زیر سینه)
- بی حسی کل پا یا بازو
- از دست دادن حس در صورت و تنه
برخی دیگر از علل و ویژگی های بی‌حسی اندام ها
اگر تشخیص واضح باشد و درمان فقط شامل اقدامات کلی (مانند استراحت) باشد، نیازی به آزمایش نیست. برای مثال، در برخی موارد سندرم تونل کارپال.
در موارد دیگر، آزمایش‌ها بر اساس جایی که پزشکان فکر می‌کنند مشکل است انجام میشود:
– برای اعصاب حسی، شبکه ها یا ریشه های عصبی نخاعی: مطالعات هدایت عصبی و الکترومیوگرافی
– برای شبکه ها: مطالعات هدایت عصبی و الکترومیوگرافی و گاهی تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) پس از تزریق ماده حاجب به داخل ورید.
– برای مغز یا نخاع: MRI یا اگر ام آر آی به راحتی در دسترس نباشد، توموگرافی کامپیوتری (CT)
مطالعات هدایت عصبی و الکترومیوگرافی اغلب به طور همزمان انجام میشود. در مطالعات هدایت عصبی از الکترودها یا سوزن های کوچک برای تحریک عصب استفاده میشود. سپس پزشکان سرعت انتقال سیگنال ها را توسط عصب اندازه گیری می‌کنند. برای الکترومیوگرافی، یک سوزن کوچک به عضله وارد میشود تا فعالیت الکتریکی آن را در زمان استراحت و انقباض عضله ثبت کند.
سپس آزمایش های دیگری برای شناسایی اختلال خاص انجام میشود. به عنوان مثال، اگر نتایج نشان دهنده پلی نوروپاتی باشد، پزشکان برای بررسی علل مختلف آن (مانند دیابت، اختلالات کلیوی یا کمبود ویتامین) آزمایش خون انجام می‌دهند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
افرادی که علائم هشدار دهنده دارند باید فورا به بیمارستان مراجعه کنند. افراد بدون علائم هشدار دهنده باید با پزشک خود تماس بگیرند. پزشک می‌تواند بر اساس علائمشان تصمیم بگیرد که چقدر سریع باید ویزیت شوند.
پزشکان با پرسیدن اینکه کدام قسمت های بدن تحت تاثیر قرار گرفته شروع می‌کنند. الگوی قسمت‌های بدن که تحت تأثیر بی‌حسی قرار می‌گیرند، اغلب نشان می‌دهند که کدام قسمت از مسیر عصبی دچار اختلال میشود:
۱. بخشی از اندام
عصب محیطی یا گاهی اوقات اختلال در عملکرد ریشه عصبی نخاعی
۲. دست و پا در یک طرف بدن
اختلال در عملکرد مغز
۳. هر دو طرف بدن زیر سطح خاصی از بدن
اختلال در عملکرد نخاع، همانطور که در میلیت عرضی رخ می‌دهد (که باعث التهاب در سراسر عرض نخاع می شود)
۴. هر دو طرف، عمدتاً در دست ها و پاها
اختلال در عملکرد همزمان بسیاری از اعصاب محیطی در سراسر بدن
سپس پزشکان در مورد سایر علائم و سابقه پزشکی فرد می‌پرسند. پزشکان معاینه فیزیکی نیز انجام می‌دهند. آنچه آنها در طول شرح حال و معاینه فیزیکی پیدا می‌کنند، اغلب علت و آزمایشاتی را که ممکن است نیاز به انجام داشته باشند، نشان می‌دهد.
پزشکان از فرد می خواهند که بی حسی را شرح دهد. سپس پزشکان ممکن است سؤالات خاصی بپرسند:
چه وقتی بی حسی شروع شد؟
این که آیا فرد علائم دیگری مانند احساسات غیرطبیعی، ضعف یا فلج، از دست دادن کنترل روده یا مثانه، احتباس ادرار، مشکلات بینایی، مشکل در بلع، یا بدتر شدن عملکرد ذهنی را نیز دارد؟
این که آیا هر رویدادی، مانند فشار بر اندام، آسیب، خوابیدن در وضعیت نامناسب یا عفونت، علائم را ایجاد کرده است؟
دانستن سرعت شروع بی حسی و سایر علائم به پزشکان کمک می کند تا نوع اختلال را تعیین کنند.
از فرد در مورد علائمی که ممکن است دلیلی را نشان دهد، سوال میشود. به عنوان مثال، درد کمر یا گردن نشان دهنده آرتروز، پارگی دیسک یا اختلال دیگری است که به نخاع فشار وارد می‌کند.
پزشکان همچنین می‌پرسند که آیا فرد اختلالی داشته است که بتواند باعث بی‌حسی شود، به ویژه دیابت، بیماری مزمن کلیوی، عفونت (مانند عفونت HIV یا بیماری لایم)، سکته مغزی یا آرتریت. پزشکان ممکن است بپرسند که آیا یکی از اعضای خانواده علائم مشابهی داشته است یا یک اختلال ارثی دارد که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد. آنها از فرد در مورد استفاده از مواد مخدر، از جمله مواد مخدر تفریحی و در مورد قرار گرفتن در معرض احتمالی سموم هم می‌پرسند.
معاینه فیزیکی شامل ارزیابی کامل سیستم عصبی (معاینه عصبی)، تمرکز بر روی آزمایش حس (اینکه آیا فرد می‌تواند محرک‌هایی مانند لمس و دما را به طور معمول احساس کند) و همچنین رفلکس‌ها و عملکرد ماهیچه‌ها را شامل میشود.
درمان بی حسی اندام ها
وضعیتی که باعث بی‌حسی میشود در صورت امکان اصلاح یا درمان میشود. اقدامات کلی می‌تواند به تسکین علائم و جلوگیری از مشکلات اضافی کمک کند. اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از آسیب لازم است زیرا افراد مبتلا به بی‌حسی کمتر احساس ناراحتی می‌کنند.
اگر پاهای آنها بی‌حس است، به‌ویژه اگر گردش خون مختل است، باید جوراب و کفش‌هایی بپوشند که به خوبی تناسب داشته باشند و قبل از پوشیدن کفش‌ها، کفش‌های خود را از نظر وجود سنگریزه یا سایر مواد خارجی بررسی کنند. افراد باید پاهای خود را به طور مکرر از نظر زخم و علائم عفونت، مانند قرمزی، بررسی کنند. اگر دست ها یا انگشتان بی حس هستند، افراد باید هنگام دست زدن به اشیایی که ممکن است داغ یا تیز باشند مراقب باشند.
اگر افراد در راه رفتن مشکل دارند یا حس موقعیت خود را از دست داده اند (جایی که اعضای بدن قرار دارند)، فیزیوتراپی می‌تواند به آنها کمک کند راه رفتن ایمن تر و جلوگیری از سقوط را یاد بگیرند.
همچنین اگر به دنبال مرکزی هستید که خدمات مربوط به رفع بی‌حسی اندام ها را رفع کند می‌توانید به ما مراجعه کنید.
