پروتز در بخش زیر زانو یا بالای زانو، به افراد دچار نقص عضو کمک می کند که ظاهر طبیعی تری داشته باشند و کارهای روزمره خود را انجام دهند. البته برخی از افراد با وجود پای مصنوعی هنوز هم باید با کمک عصا یا واکر راه بروند. این مسئله نشان می دهد که پروتز بالای زانو محدودیت هایی را برای شخص ایجاد می کند که تا آخر عمر ادامه دارد.
درست است که این مسئله خطرات فراوانی را به دنبال دارد و به طور قطع دردناک و آزاردهنده است، با این حال آگاهی نسبت به این محدودیت‌ها باعث می شود که دید درستی نسبت به آینده داشته باشید و اقدامات لازم را برای بهبود شرایط خود انجام دهید. در این نوشته به برخی از این محدودیت‌ها اشاره خواهد شد.
پروتز بالای زانو و محدودیت های دائمی آن
بسیاری از افراد با از دست دادن اندام تحتانی خود، از پای مصنوعی یا پروتز استفاده می کنند و عملکرد خوبی نیز دارند؛ اما پزشکان می دانند که همه افراد شرایط استفاده را از این پروتزها ندارند. درواقع باید مشخص شود که آیا بافت نرم به اندازه ای در زیر استخوان باقی مانده است که نقش بالشتک داشته باشد؟ آیا وضعیت پوست فرد برای این کار مناسب است و اینکه پای دیگر شخص از نظر سلامتی در چه وضعیتی قرار دارد؟
در حالت کلی اگر مفصل زانو سالم و دست نخورده باشد، حرکت پروتز کمتر می شود و فرد در هنگام تحرک احساس راحتی بیشتری می کند. در نتیجه، پروتز بالای زانو محدودیت بیشتری نسبت به پروتز زیر زانو دارد.
سبک زندگی و روحیات اشخاص با یکدیگر متفاوت است؛ بنابراین روند عادت کردن به پروتز و سلامت زندگی با آن نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود. حتی دلیل قطع عضو نیز امکان دارد روی سلامت اندام باقیمانده تاثیر بگذارد. به عنوان مثال اگر پای شخص به علت دیابت قطع شده است، این امکان وجود دارد که این مشکل برای پای دیگر او نیز اتفاق بیفتد. با این حال در ادامه با مهم ترین محدودیت های این مسیر آشنا خواهید شد.
محدودیت های حرکتی
به عنوان یک حقیقت انکارناپذیر باید پذیرفت که عادت به پروتز بالای زانو و زندگی با آن بسیار دشوار است. آموزش انجام کارهای روزمره و راه رفتن با پروتز زیر نظر یک تیم توان بخشی صورت می گیرد؛ اما حتی پس از اتمام این دوره نیز امکان دارد که مشکلات فراوانی برای شخص ایجاد شود.
در بهترین حالت شخص دچار نقص عضو با محدودیت حرکتی همراه است. به این معنی که همانند سابق قادر به حرکت سریع و بدون ایراد نیست. ضمن اینکه مشکلات مختلفی این محدودیت را تشدید خواهند کرد.
یکی از این مشکلات مربوط به تغییر شکل اندام باقیمانده در سال های ابتدایی استفاده از پروتز بالای زانو است. بخشی از پروتز که اندام در آن قرار می گیرد، سوکت نام دارد. در صورت تغییر شکل اندام، سوکت دیگر مناسب فرد نیست و در هنگام راه رفتن او را دچار مشکل می کند و حتی امکان زمین خوردن وجود دارد.
اندام باقیمانده گاهی دچار ضعف می شود و امکان استفاده طولانی مدت از پروتز را از شخص می گیرد. به همین خاطر فرد دچار محدودیت حرکتی می شود و مجبور است برای طی مسافت های طولانی چندین مرتبه استراحت کند یا حتی از پیاده روی طولانی مدت اجتناب کند.
یکی از مشکلات مهم اشخاص دچار نقص عضو در روزهای گرم تابستان، تعریق زیاد است. تعریق بیش از حد یا هایپرهیدروز مشکلات پوستی مختلف ازجمله خارش، سوزش و قارچ را برای فرد به وجود می آورد. این مسائل روی حرکت صحیح فرد تاثیر می گذارد و دامنه حرکتی و مدت زمان استفاده از پروتز را برای او محدود می کند.
محدودیت انجام فعالیت های ورزشی
در مقالات مختلف و در تبلیغات انواع پروتز بالای زانو می بینیم که انواع ضدآب یا پنجه کربنی وجود دارند که برای انجام فعالیت های مختلف ورزشی مناسب هستند و ورزشکاران دچار نقص عضو قادر به استفاده از آن و انجام فعالیت مورد علاقه خود هستند. با این حال حتی در بهترین شرایط و با بهترین انواع پروتز نیز آمادگی جسمانی و فیزیکی فرد به سختی، همانند پیش از قطع عضو خواهد بود.
این مسئله برای ورزشکاران یک محدودیت بزرگ است و بار روانی فراوانی را نیز به آنها تحمیل می کند. البته این امکان وجود دارد که به جای انجام فعالیت های ورزشی خاص همچون دو سرعت یا استقامت از ورزش های سبک تری استفاده شود. در زمینه بعضی رشته های ورزشی همانند شنا نیز این امکان وجود دارد که افراد با تمرین زیاد قادر به انجام فعالیت ورزشی با پروتز ضدآب باشند. البته علم پزشکی و ساخت پروتز بالای زانو هر روز در حال گسترش است و شاید روزی برسد که انجام همه ورزش ها با پروتز امکان پذیر باشد.
محدودیت های ظاهری
اینکه شخص دچار نقص عضو وضعیت ظاهری خود را بپذیرد و از نمایش پروتز خود به دیگران و تحمل نگاه های افراد غیرمطلع احساس بدی نکند، نشان دهنده اعتماد به نفس بالای او است. با این حال باید پذیرفت که عده زیادی از افراد دچار نقص عضو، به خصوص خانم های جوان از اینکه افراد در نگاه اول تنها به پای آسیب دیده خیره شوند، احساس بدی دارند.
به همین جهت از کاور روی پروتز استفاده می شود که پای مصنوعی طبیعی به نظر برسد. این مسئله در هنگام حضور در اجتماعات برای افرادی که روی این مسئله حساس هستند، محدودیت های ظاهری و پوششی ایجاد می کند.
محدودیت زمانی پیاده روی و انجام فعالیت های فیزیکی
به غیر از محدودیت های حرکتی، مشکلات دیگری وجود دارد که انجام فعالیت های طولانی مدت فیزیکی را برای اشخاص دشوار می کند. یکی از این موارد درد فانتوم است. این درد در اندام باقیمانده وجود دارد. گاهی دلایلی همچون سیاتیک یا نوروما درد را تشدید می کند؛ اما گاهی نیز منشا آن مشخص نمی شود.
در هر حال این درد واقعی است و حدود 80 درصد از افراد با آن درگیر هستند. افراد با درمان عامل بروز درد تا حدی قادر به کنترل آن هستند؛ اما بخشی از آن جنبه روانی دارد. تکنیکی که پزشکان توصیه می کنند، نگاه کردن در آینه به خود است. با این کار مغز فریب می خورد و تصور می کند که اندام قطع شده هنوز وجود دارد و از شدت درد کاسته خواهد شد.
در هر صورت وجود این گونه دردهای دائمی مانع از آن می شود که شخص پیاده روی طولانی مدت داشته باشد یا اینکه بتواند برای مدت زمان زیادی در حالت ایستاده قرار بگیرد. البته این مسئله به قدرت بدنی فرد نیز بستگی دارد. افرادی که پاهای قوی تری دارند، تحمل بیشتری نیز خواهند داشت.
سخن پایانی
در جراحی قطع عضو همیشه تلاش می شود که استخوان بیشتری از پا حفظ شود. به این خاطر که اگر نقص عضو از بخش زیر زانو انجام شود، محدودیت های کمتری نسبت به پروتز بالای زانو خواهد داشت. در هر صورت اشخاص دارای پروتز برای همیشه و تا پایان عمر خود با محدودیت های زیادی روبه رو هستند. در این نوشته به چند نمونه از این محدودیت ها اشاره شد.
به طورکلی راه رفتن با پروتز امکان بروز درد، ناراحتی پوستی و زخم در اندام باقیمانده را در شخص ایجاد می کند. بنابراین امکان استفاده مداوم و انجام پیاده روی های طولانی مدت معمولا با توجه به این مسائل و بروز ضعف در پا وجود ندارد. ورزشکاران معمولا پس از نقص عضو سبک زندگی یا رشته ورزشی خود را تغییر می دهند. به این خاطر که انجام بسیاری از ورزش ها با وجود پروتز امکان ندارد. این نکات در متن با تیترهای محدودیت حرکتی و انجام فعالیت فیزیکی طولانی مدت تشریح شده است.
پای مصنوعی ازلحاظ زیبایی نیز اندام فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و در هنگام حضور در اجتماعات، احساس راحتی و اعتمادبه نفس را از فرد می گیرد. به همین خاطر اشخاص همیشه باید از لباس های مناسب و بلند استفاده کنند و این محدودیت همیشگی خواهد بود.
Source: www.hopkinsmedicine.org
